Odstąpienie od umowy

Dzięki dynamicznemu rozwojowi e-commerce umowa zawarta na odległość - a takimi są umowy zawierane przez internet czy telefon - są coraz częściej spotykane w obrocie konsumenckim. Konsument, zawierając taką umowę, nie ma bezpośredniego kontaktu z kupowanym produktem, dlatego takie transakcje są szczególnie ryzykowne. Ustawodawca umożliwił więc konsumentom odstąpienie od umowy zawartej na odległość, wyposażając ich w szereg uprawnień.

Kiedy umowa jest zawarta na odległość?

Możliwość odstąpienia od umowy zawartej na odległość została wprowadzona ustawą z dnia 30 maja 2014 roku o prawach konsumenta. Zgodnie z wprowadzoną jej przepisami umowa zawartej na odległość spełnia trzy warunki:

została zawarta z konsumentem w ramach zorganizowanego systemu zawierania umów na odległość,
strony nie były przy tym fizycznie obecne,
w celu zawarcia umowy wykorzystano środki porozumiewania się na odległość.

Zaliczamy więc do tego rodzaju umów te zawarte w sklepie internetowym, na aukcji internetowej, przez telefon czy przez e-mail.

Jaki jest termin odstąpienia od umowy zawartej na odległość?

Termin odstąpienia jest uzależniony od spełnienia przez sprzedającego obowiązku poinformowania konsumenta o przysługujących mu uprawnieniach.

Uwaga!

Co do zasady kupujący ma możliwość odstąpienia od umowy zawartej na odległość w terminie 14 dni kalendarzowych, jednak jeśli sprzedawca nie poinformuje kupującego o prawie odstąpienia od umowy, termin ten ulega przedłużeniu do 12 miesięcy. Jest to tzw. prawo konsumenta do namysłu.

Należy jednak zaznaczyć, że jeżeli sprzedawca zauważył niedopełnienie obowiązku informacyjnego przed upływem 12 miesięcy i jednocześnie wypełnił ten obowiązek, wówczas termin 14-dniowy jest liczony od dnia poinformowania konsumenta o prawie odstąpienia od umowy.

Aby oświadczenie o odstąpieniu od umowy zawartej na odległość zostało złożone w terminie, musi być wysłane przed jego upływem, co oznacza, że dla zachowania terminu brana pod uwagę jest data wysłania czy przekazania oświadczenia, a nie jego doręczenia.
Termin do odstąpienia od umowy zawartej na odległość jest liczony w następujący sposób:

jeśli dla wykonania umowy sprzedawca musi wydać produkt kupującemu dla przeniesienia własności produktu, termin liczy się od dnia objęcia produktu w posiadanie przez kupującego lub inną wskazaną przez niego osobę, inną niż przewoźnik,
jeśli produkty dostarczane są partiami, osobno lub w częściach, termin liczy się od objęcia w posiadanie ostatniej partii, części lub produktu,
jeśli umowa polega na regularnym dostarczaniu produktów przez czas określony, termin do odstąpienia liczy się od dnia zawarcia umowy.

Jaka jest forma odstąpienia od umowy zawartej na odległość?

Odstąpienie od umowy zawartej na odległość następuje przez złożenie sprzedawcy oświadczenia o odstąpieniu od umowy. Ustawa nie określa jednej wymaganej formy odstąpienia, strony mogą umówić się w tej kwestii w dowolny sposób. Niemniej należy zadbać, by wybrana forma umożliwiała wykazanie faktu samego złożenia oświadczenia o odstąpieniu, pozwalając tym samym na obliczenie terminów zwrotu wzajemnych świadczeń.

Ważne!

Oświadczenie o odstąpieniu od umowy zawartej na odległość może zostać złożone w dowolnej formie, jednak zaleca się, by było ono dokonane na piśmie, za pomocą formularza lub drogą elektroniczną, gdyż taka forma umożliwia wykazanie złożenia oświadczenia oraz pozwala na prawidłowe obliczenie terminów do zwrotów wzajemnych świadczeń.

Przedsiębiorcy mogą skorzystać z przykładowego wzoru formularza odstąpienia od umowy, który zawarty jest w załączniku nr 2 do ustawy o prawach konsumenta. Jeżeli sprzedawca dodatkowo zapewnia możliwość odstąpienia od umowy drogą elektroniczną, konsument może skorzystać także z tej formy złożenia oświadczenia, nie tracąc przy tym możliwości skorzystania ze wzorca formularza odstąpienia. W przypadku wyboru przez konsumenta drogi elektronicznej sprzedawca jest obowiązany niezwłocznie przesłać konsumentowi na trwałym nośniku potwierdzenia otrzymania oświadczenia o odstąpieniu od umowy.

Należy zaznaczyć, że wskazane formy są jedynie preferowane i nie jest dopuszczalne ograniczenie odstąpienia od umowy zawartej na odległość tylko do formy pisemnej. Takie postanowienie umowne zostanie uznane za niedozwoloną klauzulę umowną.

Odstąpienie od umowy zawartej na odległość a obowiązek zwrotu świadczeń.

Przepisy ustawy o prawach konsumenta nakładają na sprzedawcę obowiązek zwrotu wszystkich płatności dokonanych przez konsumenta, w tym co do zasady kosztów dostarczenia rzeczy. Sprzedawca ma na to 14 dni od dnia otrzymania oświadczenia konsumenta o odstąpieniu od umowy. Co ważne, zwrot płatności powinien nastąpić w ten sam sposób, w jaki dokonał go kupujący, chyba że wyrazi zgodę na inny sposób zwrotu, który nie będzie go narażał na dodatkowe koszty.
Z kolei konsument jest obowiązany do zwrotu zakupionego towaru w terminie 14 dni od dnia odstąpienia od umowy. Przedsiębiorca może również zaproponować, że sam odbierze od kupującego rzecz.

Ważne!

Przedsiębiorca może wstrzymać się ze zwrotem dokonanych przez konsumenta płatności do czasu otrzymania z powrotem rzeczy lub otrzymania od konsumenta potwierdzenia jej odesłania.

Koszty zwrotu rzeczy w przypadku odstąpienie o umowy zawartej na odległość obarczają konsumenta, chyba że:

przedsiębiorca nie poinformował konsumenta o obowiązku ich poniesienia przez konsumenta,
przedsiębiorca zgodził się je ponieść.

Należy zwrócić uwagę na koszty związane z odstąpieniem od umowy zawartej na odległość, której przedmiotem jest świadczenie usług czy dostarczenie treści cyfrowych, które nie są utrwalone na materialnym nośniku (np. e-book). Konsument ma prawo nie zgodzić się na dostarczenie tych treści przed upływem terminu do odstąpienia od umowy, o czym powinien zostać poinformowany przez sprzedawcę. Niewypełnienie przez sprzedawcę obowiązku informacyjnego o utracie prawa do odstąpienia w chwili udzielenia zgody na dostarczenie tych treści powoduje, że konsument nie ponosi kosztów świadczenia usług czy też dostarczenia mu nieutrwalonych na materialnych nośniku treści cyfrowych.
Jeżeli jednak przedsiębiorca dopełnił obowiązku informacyjnego, a konsument korzysta z prawa do odstąpienia, musi on zapłacić za świadczenie, które zostało już spełnione do chwili odstąpienia. Przy obliczaniu ceny lub wynagrodzenia należy brać pod uwagę ustalenia umowy, ale w przypadku, gdy tak ustalone kwoty okażą się za wysokie, bierze się pod uwagę rynkową wartość spełnionego świadczenia.

Koszty związane ze zwrotem rzeczy przy odstąpieniu od umowy zawartej na odległość:

Konsument wybrał inny niż najtańszy z oferowanych przez sprzedawcę sposobów dostawy produktu.	Sprzedawca ponosi koszty zwrotu do wysokości ceny za najtańszy z oferowanych przez siebie sposobów zwrotu.
Konsument wybrał najtańszy z oferowanych przez sprzedawcę sposobów dostawy produktu.	Koszty zwrotu w całości ponosi sprzedawca.
Sprzedawca zgodził się ponieść koszty zwrotu Koszty zwrotu w całości ponosi sprzedawca.	Koszty zwrotu w całości ponosi sprzedawca.
Sprzedawca nie poinformował o prawie odstąpienia.	Koszty zwrotu w całości ponosi sprzedawca.

Odpowiedzialność konsumenta za zmniejszenie wartości rzeczy

Ustawa o prawach konsumenta wprowadza zasadę, według której konsument ponosi odpowiedzialność za zmniejszenie wartości rzeczy, którą zwraca w związku z odstąpieniem od umowy zawartej na odległość. Chodzi tu o zmniejszenie wartości, które następuje w wyniku korzystania z niej w sposób wykraczający poza konieczny do stwierdzenia charakteru, cech i funkcjonowania rzeczy.

Przykład.

Konsument, kupując rzecz przez internet, może korzystać z niej w taki sposób, w jaki używałby jej w sklepie stacjonarnym - np. mógłby sprawdzić w sklepie rowerowym, czy siodełko jest wygodne. Zatem jeśli konsument pojedzie rowerem kupionym przez w sklepie internetowym na wycieczkę i następnie uzna, że chce skorzystać z prawa do zwrotu rzeczy, zwrot płatności na rzecz konsumenta będzie pomniejszony o sumę, o którą wartość roweru zmalała w wyniku używania go.

Wyłączenie prawa do odstąpienia od umowy zawartej na odległość

Katalog umów zawartych na odległość, od których nie przysługuje konsumentowi prawo do odstąpienia, jest zawarty w art. 38 ustawy o ochronie konsumentów. Przepis ten wymienia 13 rodzajów umów:
umowa o świadczenie usług, jeżeli sprzedawca wykonał w pełni usługę za wyraźną zgodą konsumenta, który został poinformowany przed rozpoczęciem świadczenia, że po spełnieniu świadczenia przez sprzedawcę utraci prawo odstąpienia od umowy;
umowa, w której cena lub wynagrodzenie zależy od wahań na rynku finansowym, nad którymi sprzedawca nie sprawuje kontroli, i które mogą wystąpić przed upływem terminu do odstąpienia od umowy;
umowa, w której przedmiotem świadczenia jest produkt nieprefabrykowany, wyprodukowany według specyfikacji konsumenta lub służący zaspokojeniu jego zindywidualizowanych potrzeb;
umowa, w której przedmiotem świadczenia jest produkt ulegający szybkiemu zepsuciu lub mająca krótki termin przydatności do użycia;
umowa, w której przedmiotem świadczenia jest produkt dostarczany w zapieczętowanym opakowaniu, którego po otwarciu opakowania nie można zwrócić ze względu na ochronę zdrowia lub ze względów higienicznych, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu;
umowa, w której przedmiotem świadczenia są produkty, które po dostarczeniu, ze względu na swój charakter, zostają nierozłącznie połączone z innymi rzeczami;
umowa, w której przedmiotem świadczenia są napoje alkoholowe, których cena została uzgodniona przy zawarciu umowy sprzedaży, a których dostarczenie może nastąpić dopiero po upływie 30 dni i których wartość zależy od wahań na rynku, nad którymi sprzedawca nie ma kontroli;
umowa, w której konsument wyraźnie żądał, aby sprzedawca do niego przyjechał w celu dokonania pilnej naprawy lub konserwacji; jeżeli sprzedawca świadczy dodatkowo inne usługi niż te, których wykonania konsument żądał, lub dostarcza produkty inne niż części zamienne niezbędne do wykonania naprawy lub konserwacji, prawo odstąpienia od umowy przysługuje konsumentowi w odniesieniu do dodatkowych usług lub produktów;
umowa, w której przedmiotem świadczenia są nagrania dźwiękowe lub wizualne albo programy komputerowe dostarczane w zapieczętowanym opakowaniu, jeżeli opakowanie zostało otwarte po dostarczeniu;
umowa o dostarczanie dzienników, periodyków lub czasopism, z wyjątkiem umowy o prenumeratę;
umowa zawarta w drodze aukcji publicznej;
umowa o świadczenie usług w zakresie zakwaterowania, innych niż do celów mieszkalnych, przewozu rzeczy, najmu samochodów, gastronomii, usług związanych z wypoczynkiem, wydarzeniami rozrywkowymi, sportowymi lub kulturalnymi, jeżeli w umowie oznaczono dzień lub okres świadczenia usługi;
umowa o dostarczanie treści cyfrowych, które nie są zapisane na nośniku materialnym, jeżeli spełnianie świadczenia rozpoczęło się za wyraźną zgodą konsumenta przed upływem terminu do odstąpienia od umowy i po poinformowaniu go przez sprzedawcę o utracie prawa odstąpienia od umowy.

Artykuł zaczerpnęliśmy z
www.poradnikprzedsiebiorcy.pl